Liệu pháp gen tế bào miễn dịch là hay còn được gọi tắt là liệu pháp gen, đây là một phương pháp điều trị ung thư sử dụng hệ thống các tế bào miễn dịch của cơ thể để tìm kiếm và tiêu diệt các tế bào ung thư. Đây là một phương pháp điều trị ung thư hiện đại, ít xâm lấn và đem lại hiệu quả điều trị cao.
1. Liệu pháp gen tế bào miễn dịch là gì?
Gen là những đoạn DNA bên trong tế bào cho biết tế bào đó có nhiệm vụ gì (miễn dịch, sinh sản, chuyển hóa, …). Với liệu pháp gen tế bào miễn dịch, các gen trong một số tế bào miễn dịch, cụ thể là bạch cầu được thay đổi, hoặc lập trình lại để chúng có thể tìm thấy và tiêu diệt các tế bào ung thư trong cơ thể bệnh nhân. Liệu pháp gen được thực hiện bằng cách sử dụng các tế bào của chính bản thân người bệnh.
2. Phân loại liệu pháp gen
2.1. Liệu pháp CAR T-cell
Liệu pháp CAR T-cell là hình thức điều trị gen tế bào miễn dịch được nghiên cứu rõ bản chất nhất. Phương pháp này sử dụng một loại tế bào miễn dịch của cơ thể được gọi là tế bào T. Vậy cơ chế hoạt động của liệu pháp gen này diễn ra như thế nào?
Đầu tiên, người ta sẽ sử dụng một loại máy lọc tế bào T ra khỏi máu, sau đó nó đưa máu trở lại cơ thể (quá trình này được gọi là phân tách máu.). Các tế bào T được gửi đến phòng thí nghiệm, nơi các gen bên trong chúng được lập trình lại: Sau khi trải qua quá trình tái cấu trúc, biến đổi sẽ tạo ra các protein được gọi là CAR. CAR giống như chìa khóa bên ngoài tế bào T – chúng nằm gọn trong “ổ khóa” trên tế bào ung thư. Sau đó, các tế bào T được đông lạnh và gửi đến bệnh viện nơi bệnh nhân điều trị. Các tế bào đã được rã đông sẽ được đưa vào cơ thể bằng truyền tĩnh mạch, điều này giúp cho các tế bào T nhanh chóng vào máu và thực hiện nhiệm vụ của mình. Tế bào CAR T sẽ di chuyển trong cơ thể để tìm, khóa và tiêu diệt tế bào ung thư. Một ưu điểm vượt trội của liệu pháp gen tế bào miễn dịch này trong một liệu trình, sau khi tế bào T CAR vào cơ thể, nó sẽ tiếp tục phát triển và phân chia nhiều lần để tạo ra vô số tế bào con và có thể chống lại các tế bào ung thư trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Điều này giúp cho bệnh nhân giảm thiểu số lần điều trị và tiết kiệm một phần nào đó chi phí.
2.2. Liệu pháp điều trị thụ thể tế bào T (TCR)
Liệu pháp gen này có cơ chế hoạt động rất giống liệu pháp gen tế bào miễn dịch T CAR, nhưng điểm vượt trội hơn là những tế bào T này có thể tìm thấy “ổ khóa” ẩn bên trong tế bào ung thư. Tuy nhiên hiện nay, liệu pháp này chưa được chấp thuận bởi Cục quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA). Liệu pháp điều trị thụ thể tế bào T chỉ mới được thử nghiệm ở những người mắc một số loại ung thư mô mềm và ung thư da hắc tố giai đoạn cuối.
2.3. Liệu pháp tế bào lympho thâm nhiễm khối u TIL
Với hai liệu pháp điều trị thụ thể tế bào T (TCR) và liệu pháp tế bào T CAR, những tế bào miễn dịch T biến đổi này có thể tìm thấy “ổ khóa” trên bề mặt hoặc ẩn bên trong tế bào ung thư cũng như bên trong một khối u. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ thống miễn dịch của cơ thể đang cố gắng tấn công và tiêu diệt các tế bào ung thư.
Trong phương pháp điều trị này, các tế bào miễn dịch lympho T được lấy ra khỏi khối u và gửi đến phòng thí nghiệm. Chúng không cần phải được thay đổi hoặc lập trình lại mà các kỹ thuật viên sẽ phát triển một loạt lớn bản sao của chúng, gọi là tế bào lympho thâm nhiễm khối u. Sau đó khi chúng được đưa trở lại cơ thể, chúng sẽ tìm và tiêu diệt các tế bào ung thư.
3. Những rủi ro khi sử dụng liệu pháp gen
Các phương pháp điều trị ung thư khác như xạ trị, hóa trị, phẫu thuật đem tới nhiều tác dụng không mong muốn trong quá trình chữa bệnh như rụng tóc, buồn nôn và nôn mửa, nhiễm trùng, …Đối với liệu pháp gen sẽ không xảy ra những tình trạng này, thay vào đó người bệnh có thể gặp phải một phản ứng tồn tại trong thời gian ngắn gọi là hội chứng giải phóng cytokine hay CRS. Cytokine là các loại protein mà tế bào miễn dịch cơ thể giải phóng khi bị nhiễm trùng. Các triệu chứng của hội chứng này có thể gặp phải là sốt cao, buồn nôn, ớn lạnh, nhức đầu, phát ban và khó thở.
Ngoài ra, liệu pháp gen tế bào miễn dịch cũng có thể ảnh hưởng đến não, gây lú lẫn, khó nói và đôi khi co giật. Thông thường, những triệu chứng đó xảy ra trong vòng vài tuần sau khi bắt đầu điều trị và thuyên giảm trong khoảng một tháng.
Như vậy, liệu pháp gen tế bào miễn dịch có thể đem lại kết quả điều trị tốt khi các phương pháp điều trị ung thư khác không còn hiệu quả nữa. Không giống như hóa trị và xạ trị là giết chết các tế bào khỏe mạnh cũng như các tế bào ung thư, còn liệu pháp gen chỉ nhắm vào các khối u.
Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
Nguồn tham khảo: .webmd.com
