Bài viết bởi Tiến sĩ Đỗ Huy Dương – Khối Di truyền y học, Trung tâm Công nghệ cao Vinmec
Xét nghiệm đọ chéo là xét nghiệm xác định phức hợp kháng thể kháng HLA có sẵn trong huyết thanh của người nhận với kháng nguyên HLA của người cho. Xét nghiệm này được được tiến hành để đánh giá nguy cơ thải ghép giữa mô được ghép và người nhận.
1. Xét nghiệm đọ chéo là gì?
Xét nghiệm đọ chéo là xét nghiệm xác định phức hợp kháng thể kháng HLA có sẵn trong huyết thanh của người nhận với kháng nguyên HLA của người cho. Trong trường hợp phức hợp này được hình thành, đó sẽ là chỉ dấu cho thấy hệ thống miễn dịch của người nhận sẽ phản ứng với mô được cấy ghép và tiên lượng khả năng thải ghép cao của mô ghép.
Như vậy, xét nghiệm đọ chéo được tiến hành để đánh giá nguy cơ thải ghép giữa mô được ghép và người nhận. Từ những năm 1969, Patel và Terasaki đã chứng minh rằng bệnh nhân có kháng thể kháng HLA mà phản ứng với kháng nguyên HLA của người cho có tỷ lệ thải ghép tối cấp cao hơn nhiều so với nhóm bệnh nhân âm tính với xét nghiệm đọ chéo. Điều này dẫn đến xét nghiệm đọ chéo được sử dụng thường quy trong thực hành lâm sàng để đánh giá nguy cơ thải ghép.
2. Xét nghiệm đọ chéo được tiến hành như thế nào?
Có nhiều phương pháp để tiến hành xét nghiệm đọ chéo. Trong đó bao gồm 2 nhóm: phương pháp vi độc tế bào (CDC) và phương pháp tế bào dòng chảy (flow cytometry).
Phương pháp vi độc tế bào được tiến hành bằng cách tách chiết tế bào lymphocyte của người cho từ mẫu máu ngoại vi. Sau đó phân tách tế bào T và tế bào B thông qua các marker đặc trưng (CD3 cho tế bào T và CD19 cho tế bào B). Mẫu huyết thanh của người nhận được bổ sung vào tế bào lymphocyte người cho. Nếu trong huyết thanh của người nhận có kháng thể kháng HLA đặc hiệu với HLA của người cho thì phản ứng miễn dịch diễn ra và gây chết tế bào lymphocyte của người cho. Bằng cách quan sát và đo lượng tế bào chết sẽ đánh giá được phản ứng đọ chéo có xảy ra hay không (dương tính).
Phương pháp vi độc tế bào phụ thuộc nhiều vào nồng độ của kháng thể kháng HLA trong huyết thanh của người nhận cũng như nồng độ kháng nguyên HLA trên bề mặt tế bào của người cho, do đó nó có giới hạn về khả năng phát hiện kháng thể.
Để nâng cao độ nhạy của xét nghiệm, một phương pháp mới được phát triển đó là kỹ thuật tế bào dòng chảy (cytometry). Xét nghiệm đọ chéo dựa trên công nghệ tế bào dòng chảy được tiến hành bằng cách trộn tế bào lymphocyte của người cho với huyết thanh người nhận và kháng thể đánh dấu huỳnh quang. Sau đó hỗn hợp mẫu được chạy qua máy cytometer. Phức hợp kháng thể kháng HLA người nhận – HLA người cho – kháng thể đặc hiệu gắn huỳnh quang nếu được hình thành sẽ được ghi nhận bằng hệ thống thu nhận huỳnh quang. Từ đó kết luận được phản ứng đọ chéo có xảy ra hay không. So với kỹ thuật vi độc tế bào, đọ chéo bằng kỹ thuật tế bào dòng chảy có độ nhạy cao hơn rất nhiều. Cho phép xác định chính xác phản ứng xảy ra ngay cả khi nồng độ của kháng thể kháng HLA thấp.
Xét nghiệm crossmatch được được tiến hành để đánh giá nguy cơ thải ghép giữa mô được ghép và người nhận
3. Những lưu ý với xét nghiệm đọ chéo bằng kỹ thuật tế bào dòng chảy
Kháng thể gắn huỳnh quang sử dụng trong xét nghiệm đọ chéo bằng kỹ thuật tế bào dòng chảy có thể gắn không đặc hiệu vào các thành phần khác của tế bào người cho (tương tác protein – protein, tương tác glycolipid, gắn vào thụ thể Fc) làm sai lệch kết quả. Do đó, trước khi tiến hành xét nghiệm, các yếu tố gây nhiễu cần được loại bỏ để tăng độ đặc hiệu của phương pháp.
Xét nghiệm đọ chéo được tiến hành để đánh giá nguy cơ thải ghép giữa mô được ghép và người nhận. Vì thế, khi được bác sĩ chỉ định thực hiện xét nghiệm này, người bệnh cần tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
Tài liệu tham khảo
- https://www.news-medical.net/life-sciences/Flow-Cytometry-Cross-matching-(FCXM).aspx
- https://www.uptodate.com/contents/kidney-transplantation-in-adults-overview-of-hla-sensitization-and-crossmatch-testing#H910658124
