Khái niệm về di truyền tế bào chất
Di truyền tế bào chất là phương thức di truyền tính trạng được điều khiển bằng vật chất di truyền trong tế bào chất. không giống như di truyền nhân, di truyền tế bào chất không tuân thủ theo một quy luật cơ bản của di truyền.
Di truyền tế bào chất còn gọi là di truyền ngoài nhiễm sắc thể hay di truyền ngoài nhân. Trong di truyền, tính trạng gen tế bào chất điều khiển, biểu hiện bình thường của đời sau chính là đặc trưng di truyền mẫu hệ. Từ những năm 80 của thế kỷ XX trở lại đây, cùng với sự phát triển của kỹ thuật sinh học phân tử DNA, phân tử DNA ứng dụng vào nghiên cứu di truyền tế bào chất, ở mức độ phân tử DNA nghiên cứu biến dị vật chất di truyền trong tế bào chất, con người sẽ có nhận thức sâu sắc hơn về hiện tượng di truyền tế bào chất. Nghiên cứu chỉ ra rằng, trong hầu hết sinh vật nhân thực cao cấp, ty thể DNA thường biểu hiện bằng đặc trưng di truyền mẫu hệ, bao gồm con người, động vật có vú khác, động vật lưỡng cư, cá và thực vật cao cấp…. Nhưng cũng phát hiện ra chuột, lục tảo đơn bào, lúa mạch, … ty thể DNA của những sinh vật này là di truyền phụ hệ. Nghiên cứu DNA chất diệp lục thực vật phát hiện, trong thực vật hạt kín, phần lớn là biểu hiện đặc trưng di truyền mẫu hệ, 20% trong số đó có hiện tượng di truyền cha mẹ, cây linh thảo, cà rốt có biểu hiện di truyền phụ hệ. So với thực vật có hạt, phần lớn plastid DNA của cây hạt trần có biểu hiện di truyền phụ hệ.
Ví dụ về di truyền qua tế bào chất
Thời xa xưa, đã cho ngựa cái giao phối với lừa đực để tạo ra con la dai sức, leo núi giỏi. Lừa cái giao phối ngựa đực để tạo ra con bác-đô thấp hơn con la, móng bé tựa như con lừa.
Biểu hiện của di truyền tế bào chất
Biểu hiện di truyền tế bào chất có nhiều hình thức rất phức tạp, không thể có một cơ chế đơn giản nào có thể giải quyết hiện tượng này.
Di truyền mẫu hệ là đặc trưng chính của di truyền tế bào chất, chứ không thể đại diện toàn bộ nội dung của di truyền chất. cùng với sự phát triển và ứng dụng kỹ thuật sinh học phân tử, cung cấp nhiều phương thức hữu hiệu trong việc nghiên cứu và nhận biết quy luật di truyền tế bào chất, các nhà khoa học đã hé lộ các quy luật mới và hiện tượng mới của di tuyền DNA trong tế bào chất của sinh vật. Trong di truyền tế bào chất, các hình thức di truyền mẫu hệ, di truyền phụ hệ, di truyền cha mẹ đã làm phong phú và dần hoàn thiện nội dung nghiên cứu di truyền tế bào chất.
