Cấu trúc của ribosome
Ribosome là một bộ máy phân tử lớn và phức tạp, có mặt trong tất cả các tế bào sống, nơi xảy ra quá trình sinh tổng hợp protein. Ribosome trong tế bào nhân sơ có đường kính 18nm, hệ số lắng 70S, rRNA 60-65% và protein 30-35%. Ribosome trong tế bào nhân thực có kích thước khá lớn, đường kính 20-22nm, rRNA khoảng 55% và protein khoảng 45%, hệ số lắng 77-80S. Trong tế bào nhân sơ, ribosome tồn tại tự do hoặc kết hợp với mRNA. Trong tế bào nhân thực, ribosome kết hợp với lưới nội chất thô hoặc tồn tại tự do. Trung bình số lượng ribosome ở mỗi tế bào nhân thực là 15000 hoặc nhiều hơn.
Ribosome bao gồm hai tiểu đơn vị chính – tiểu đơn vị ribosome nhỏ đọc mRNA, trong khi tiểu đơn vị lớn liên kết các axit amin để tạo thành một chuỗi polypeptide. Mỗi tiểu đơn vị gồm một hoặc nhiều phân tử RNA ribosome (rRNA) và nhiều phân tử protein.
Thành phần và một số đặc tính của ribosome
| Ribosome | Tiểu đơn vị (Mr) | rRNA (số lượng condon) | Loại protein |
| 40S (1400000) | 18S (1900) | Khoảng 33 loại | |
| Động vật, thực vật nhân thực (80S) | 5S(120) | ||
| 60S (2800000) | 5.8S(160) | Khoảng 50 loại | |
| 28S(4700) |
Chức năng ribosome
Ribosome là bộ máy chính của quá trình sinh tổng hợp protein, hay còn được biết đến là quá trình dịch mRNA thành protein. mRNA bao gồm một loạt các đơn vị mã truyền cho các ribosome trình tự của các axit amin cần thiết để tạo ra các protein. Sử dụng mRNA như một bản mẫu, ribosome dung mỗi đơn vị mã (3 nucleotide) của mRNA, ghép nối nó với axit amin thích hợp được cung cấp bởi một aminoacyl-tRNA. aminoacyl-tRNA có chứa một anti-codon bổ sung vào một đầu và một axit amin thích hợp ở đầu kia. Các tiểu đơn vị ribosome nhỏ, thường dính vào một aminoacyl-tRNA có chứa các axit amin methionine, liên kết với một AUG đơn vị mã trên mRNA tạo hành các tiểu đơn vị ribosome lớn. Ribosome khi đó có ba phần RNA liên kết, được gọi là A, P và E. Phần A liên kết với một aminoacyl tRNA, phần P liên kết với một peptidyl-tRNA (tRNA dính với peptide được tổng hợp), và phần E liên kết với tRNA tự do trước khi nó ra khỏi ribosome. Tổng hợp protein bắt đầu tại một đơn vị mã khởi đầu AUD gần đầu 5’ của mRNA. mRNA dính với phần P của ribosome trước. Ribosome có thể để xác định các đơn vị mã khởi đầu bằng cách sử dụng chuỗi Shine-Dalgarno của mRNA nhân sơ và hộp Kozak ở sinh vật nhân chuẩn.
