Di truyền tính trạngDi truyền tính trạng chất lượng

Di truyền tính trạng sắc tố ở gà

Series 3 bài viết về tính trạng di truyền chất lượng ở gà:

– Bài tổng quan về di truyền tính trạng chất lượng ở gà
Di truyền tính trạng sắc tố ở gà
Di truyền tính trạng hình thái ở gà

Gen điều khiển tính trạng sắc tố ở gia cầm có khoảng 30, ngoài một vài gen điều khiển màu gia, các gen khác đều có liên quan đến di truyền màu lông

1, Di truyền màu lông

– Gen điều khiển di truyền màu lông, gà có rất nhiều loại lông, nhưng thông qua phân tích sinh học và tổ chức, màu lông có thể chia thành hai loại lông có màu và lông không màu. Trong đó nhân sắc ở lông có màu lại đậm nhạt khác nhau, còn tồn tại các màu từ vàng nhạt đến đen đậm. Màu lông chủ yếu bị điều khiển bởi các gen sau:
+ Gen hình thành sắc tố ức chế I: quỹ tích gen này có hai alen I và i. Gen I trội đối với gen i. Gen I đều có vai trò ức chế đối với gen màu lông khác.
+ Gen lặn lông trắng c và o: alen trội C của gen c là gen sắc tố ban đầu, alen O của gen o là gen oxidase. Sự hình thành của bất kỳ sắc tố nào đều cần phải có sự tồn tại đồng thời của procyanidin và oxidase. Chỉ khi gen C và gen O cùng tồn tại, lông mới có màu.
+ Gen biểu hiện procyanidin: quỹ tích gen này có alen P và p, trong đó, P trội so với p. Khi gen này ở vào trạng thái đồng hợp lặn pp, có thể phát huy vai trò epistatic lặn đối với CCOO.
+ Gen phi bạch tạng A: gà lông trắng lặn mang cặp gen bạch tạng lặn (aa), gen C không mang procyanidin, toàn thân sẽ có màu lông và màu da trắng, mắt màu đỏ; nếu cá thể này giao phối với cá thể gà có màu sắc lông sẽ bị mất đi một gen bạch tạng lặn, sẽ thu được gen C procyanidin, thế hệ sau sẽ được gà với lông có màu.
+ Gen E khuếch tán melamin: quỹ tích gen khuếch tán melamin gồm có 7 alen, đó là các alen E, ewh, e+, ep, es, ebc và ey.
+ Gen S màu bạc: quỹ tích gen này có 3 alen phức hợp, đó là các alen S, s và sal, gen màu bạc là gen kết nối giới tính. Trong 3 alen, S quyết định màu bạc, s điều khiển màu vàng, sal điều khiển bạch tạng không hoàn chỉnh mà sắc tố hình thành, tính trội và lặn của 3 alen này như sau: S>s> sal.
Ngoài các gen biểu hiện màu lông nói trên, còn có gen màu nâu (Gr), gen màu vàng (Mb), gen màu nhạt (Di), Gen màu đậm (Cb) và gen màu xám nhạt (Bl)…
– Di truyền các loại màu lông: gà có các màu lông sau: vàng, hạt vừng, màu trắng, màu đen và màu đỏ, phương thức di truyền của chúng như sau:
+ Lông trắng: Lông trắng là đặc trưng của gà trứng trắng, cũng là màu lông mong muốn đối với gà thịt. Nguyên nhân là gà thịt lông trắng sau khi thịt, xác không còn dấu hiệu của màu lông và sắc tố đen, nhìn đẹp mắt và được người tiêu dùng quan tâm sử dụng. Vì thế, trong việc gây giống gà hiện nay, gen lông trắng lặn được ứng dụng rộng rãi.

Có 5 gen điều khiển lông trắng

Gen điều khiển hình thành sắc tố (I), gen procyanidin (C), Gen Oxidase (O), gen biểu hiện sắc tố (P), gen phi bạch tạng (A). Kiểu hình gen là IICCOOPPAA, iic-cOOPPAA, iiCCooPPAA, iiCCOOppAA và iiccooPPaa, đều có biểu hiện lông trắng, nhưng phương thức di truyền lông trắng trên khác nhau, ngoài loại đầu tiên là gen trội lông trắng, gen khác đều là gen lặn.
+ Lông đen: kiểu hình gen con vật có lông màu đen là CCOOEE. Trong quá trình sản xuất thường gặp hai loại gà lông trắng giao phối với nhau sẽ tạo ra tỷ lệ gà lông đen nhất định, có thể là kết quả giao phối giữa gà có kiểu gen ccOOEE và gà có kiểu gen CCOOee. Khi gặp trường hợp này, nên bỏ con gà bố mẹ mới có thể sản sinh ra dòng thuần lông trắng lặn.
+ Lông vàng: Gen điều khiển màu lông vàng nhẹ là Bu và Bu’, BuBu và Bu’Bu’ của đồng hợp tử đều có tính trội lấn át các màu sắc khác, khi gen I tồn tại, có thể sẽ lấn át gen C và E, vẫn biểu hiện màu vàng nhạt; Bu và Bu’ tồn tại sẽ hiện lê màu vàng nhạt, nhưng màu vàng nhạt lại là gen lặn.
+ Màu hạt vừng: có các màu vừng vàng; vừng nâu đỏ và vừng nâu…lông màu hạt vừng của gà thịt chất lượng cao chủ yếu là màu lông hoang dã, màu lông gà trống rất giống với màu đỏ của gà rừng. Gen điều khiển màu lông gà rừng hiện vẫn chưa có nghiên cứu rõ ràng.
+ Lông đỏ: lông cánh, lông đuôi và lông chân của gà lông đỏ đều có những điểm đen. Vì thế, gà lông đỏ mang alen lặn của quỹ tích gen E (lấy E biểu hiện, đại diện một trong các gen ewh, e+, ep), kiểu hình gen có thể là CCOOPPee, gà lông đỏ cũng phải mang gen màu đỏ s; màu đỏ trội át màu đen.
+ Lông màu vàng bạc: điểm gen màu này là một trong những gen liên kết đã được phát hiện sớm, điểm này có các gen màu bạc S và gen màu vàng s, gen S trội át gen s; nếu mang gà Rốt đỏ, đem lai con bố gà New Hampshire (ZsZs) làm, con mẹ gà lông trắng, gà Sussex, thế hệ con có thể căn cứ màu lông để phân biệt giống, con trống sẽ có lông màu trắng kem, con mái sẽ có lông màu đỏ.

Di truyền và chọn giống màu lông gà thịt chất lượng cao

+ Chọn giống lông vàng: Lông vàng là đặc trưng quan trọng của gà thịt chất lượng cao, nó được quyết định bởi hai quỹ tích gen Bu và Bu’, khi Bu và Bu’ cùng tồn tại mới có thể biểu hiện lông vàng. Lông vàng trong các giống loại các địa phương của TQ là sự lựa chọn lâu dài, nên cở bản đã trở thành đồng hợp tử, kiểu hình gen của nó đều là BuBuBu’Bu’. Nhưng vài năm trở lại đây, để nâng cao sản lượng trứng và sức tăng trưởng của các giống địa phương, trong việc chọn giống gà thịt chất lượng cao, người ta đã thêm vào nó dòng máu khác loài mang gen màu lông khác, mang lại khó khăn cho việc ổn định tính trạng màu vàng. Tỷ lệ lông trắng ở gà thịt lên đến 10% trở lên, vẫn còn trộn lẫn các màu mà người tiêu dùng không thích, ảnh hưởng đến hiệu quả nuôi trồng. Lông vàng là do tính trạng gen trội điều khiển; Khi Bu và Bu’ đồng hợp, trội đối với procyanidin gen C và gen màu đen E. Vì thế nên di truyền ổn định đối với màu vàng, cần bảo đảm thế hệ cha hoặc mẹ là đồng hợp trội, tức là kiểu hình gen BuBuBu’Bu’. Muốn làm được như vậy, mỗi một thế hệ cần phải loại bỏ cá thể đồng hợp lặn (biểu hiện là lông trắng), làm tần suất gen lặn giảm đi theo từng thế hệ. Phương pháp này đơn giản dễ làm nhưng tiến triển chậm. Có phương pháp khác là lai thử nghiệm, loại bỏ các cá thể chứa gen BuBu’, giữ lại gen BuBuBu’Bu’, phương pháp này phức tạp, cần phải làm nhiều bước, nhưng hiệu quả cao và nhanh.
+ Chọn giống lông hạt vừng: lông màu hạt vừng cũng là một đặc trưng màu lông quan trọng khác của gà thịt chất lượng cao, màu lông này có thể được quyết định bởi các alen trội của gen E: ewh,e+, ep, es, ebc, vì thế tính tương đối ổn định của nó dễ hơn đối với lông vàng. Tuy nhiên, màu lông vàng lặn át màu đèn, do vậy gà thịt lông vàng thường có các điểm lông đen xuất hiện ở chân, cánh và đuôi, gà màu lông hạt vừng cũng thường chia thành gà lông vàng. Vì vậy, muốn cắt bỏ màu vàng, duy trì tính ổn định lông màu hạt vừng, cần áp dụng phương pháp giống như cắt bỏ lông trắng lặn ở gà lông vàng.
+ Ứng dụng của lông trắng lặn: hiện nay, trong gây giống gà thịt chất lượng cao, thường lấy thế hệ tổ tiên hoặc bố mẹ gà lông trắng kết hợp với nhau. Ứng dụng đầu tiên của phương pháp này chính là “Jiang-13”, nhiều người dùng phương pháp từ Ixrael SK2700, K90, K99, K277.

di truyền màu lông
di truyền màu lông

Hình 40: a-lông vàng và lông hạt vừng; b-lông đen; c-lông trắng; d-lông trắng; e- lông vàng và lông hạt vừng; f-đường sọc lô hội; g-đường sọc khác

2, Di truyền màu da

Màu da của gà chủ yếu là màu trắng và màu vàng, kết quả thử nghiệp lai giống gà da vàng cho kết quả: da trắng và da vàng là do cặt gen của nhiễm sắc thể thường điều khiển, kiểu hình gen của da trắng là WW hoặc Ww, còn da vàng là ww, da trắng trội át da vàng. Ngoài ra còn có một số ít màu da là màu đen, có những loài không chỉ da đen mà cả nội tạng và xương cũng có màu đen. Đây là do tế bào sắc tố đen của sắc tố màu đen phân bố khắp các tổ chức cấu thành cơ thể gà. Vì vậy, mặc dù lớp ngoài tế bào thượng bì hoặc tế bào bên ngoài của cơ quan nội tạng đều không có sắc tố, nhưng do mô dưới có sắc tố tạo nên màu sắc cơ thể gà.

3, Màu sắc chân và mỏ

Lớp ngoài của chân và mỏ là dẫn xuất của da, chúng có các màu trắng, vàng, đen, xanh lam, xanh lục, xanh phớt, màu vàng và màu đỏ trắng… Chân màu nhạt trội át màu đậm, mặt nhạt có gen ức chế Id, ức chế sự hình thành sắc tố đen lớp da thật, vì thế chân thường có màu vàng, trắng hoặc trắng đỏ; thử nghiệm chính phản giao cho thấy, Id là gen giới tính, gen chân màu nhạt (Id) trội át gen chân màu đậm (id), là cặp gen liên kết giới tính, cũng có thể ứng dụng cho việc nhận biết giới tính gà con.

4, Màu sắc vỏ trứng

Màu sắc vỏ trứng của gà chủ yếu có hai loại màu trắng và màu nâu, hai màu này thuộc di truyền đa nhân tử. Con lai giữa gà trứng trắng và gà trứng nâu là gà có trứng màu nâu nhạt. Tính di truyền màu nâu của gà trứng nâu khá cao, thường là 0.3. Vì thế, có thể làm đậm màu sắc trứng bằng cách chọn giống, gairm biến dị màu sắc vỏ trứng, đề đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Ngoài ra, trứng còn có màu xanh lục, tính trạng này chủ yếu bị điều khiển bởi gen trội G+, hiện đã xác định gen này nằm trên nhiễm sắc thể số 1.

Leave a Reply

Back to top button